Samenwerken met andere onderzoekers maakt me nog steeds blij. Sanne van Zijl is een van hen en zij tipte mij over een boek dat turfwinning en dan vooral het verhandelen ervan als onderwerp heeft. Niet iedere lezer zal nu meteen een beeld voor ogen hebben wat dat met stamboom-onderzoek te maken heeft, maar wel als je weet dat een aantal Van Zijl-en in de regio Rijnland veenman en turfschipper was. Dat was onder meer het geval in Korteraar / Langeraar, in Zevenhoven en Nieuwkoop. Het boek bleek al in 2005 te zijn verschenen. Via de site van de bibliotheek kon ik een exemplaar aanvragen: na een week had het de afstand Stads- of Atheneumbibliotheek Deventer naar Houten afgelegd. Prima geregeld.

Een van de veenmannen die daarin wordt genoemd is Sijmon Jacobszoon van Zijl uit Ter Aar.

Hij en zijn vrouw vragen het Comité van civiele justitie in die plaats eind 1801 om hun boedel ’te abandonneren’ (er afstand van doen), omdat die door ‘banquerouten en andere desastreuse gevallen’ ten achter was geraakt. Zij werden door schuldeisers bedreigd, want van de bijna 4.000 gulden voor geleverde turf (zo’n 4.500 ton) in dat jaar was maar 500 gulden ontvangen. Ook over de voorgaande jaren waren hun inkomsten minimaal, maar ze hadden zelf wel veel moeten betalen aan de turfstekers.

Hun ’turfboek’ (waarin de debiteuren en crediteuren werden verantwoord), wordt in dit boek als voorbeeld genoemd. Het laat goed zien hoe een en ander 200 jaar geleden in zijn werk ging. De turfsteker had na zijn arbeid een bepaalde voorraad turf en verkocht deze voor contant geld aan de turfschipper. Die laadde alles in zijn turfpont (die meestal eigendom was) en voer ermee naar de klanten. Voor Sijmon zaten die tot in Heemskerk aan toe.  Bij het lossen moest echter ook nog geld worden betaald aan bijvoorbeeld de stad, aan de turfdragers en voor het gebruik van de manden. Daarna moest de schipper maar zien dat hij van zijn klant het geld kreeg.

Dit alles geeft een mooi beeld van het ”verhaal achter de personen uit de stamboom”. Het brengt de geschiedenis tot leven. En dat is toch ook wat we willen: weten hoe het dagelijks leven in die tijd was. Onder welke leefomstandigheden. Want ‘droge feiten van geboorte, huwelijk en overlijden zeggen wel iets, maar het verhaal er achter laat je zien wat de mensen meemaakten.

Nu weet ik dankzij het boek ook waarom in het register van begraven staat dat het echtpaar Leendert Huijbertsz Hogewerf en Jannetie Cornelisse van Zijl op dezelfde dag ter aarde is besteld. Zij woonden net zoals veel turfschippers op hun boot. Op weg met een voorraad turf verging hun schip in februari 1714 op het Braassemermeer. Daarbij verdronk het echtpaar.

Voor wie ook in de achtergronden van turf, turfsteken en turfhandel is geïnteresseerd: ‘Meeten, boren en besien’, turfwinning in de buitenrijnse ambachten van het Hoogheemraadschap van Rijnland / 1680 – 1800′ door AJJ van Riet. ISBN 90-6550-883-x.