Amersfoort
Voldersmolen bij de Koppelpoort
De afgelopen veertien dagen maar weer eens bezig geweest met de Van Zijl-en in en rond Amersfoort. Wellicht laat deze GeneabloG bij anderen een belletje rinkelen en ontdekken we een nog niet gevolgd spoor. Grote steun en toeverlaat bij het Amersfoortse onderzoek zijn Andreas Swart en Kees van Louvezijn. Zij hebben aardig wat archiefmateriaal doorgespit. Een vaardigheid die ik zelf niet machtig ben, tenminste als het gaat om oud-schrift.
Bij zo’n onderzoekje kom je leuke dingen tegen, zoals het verhaal achter de voldersmolen bij de Koppelpoort in Amersfoort. Loes en ik vinden het leuk om stadswandelingen te maken en zijn dan zeer geïnteresseerd in de geschiedenis van gebouwen. Dus bezochten we Amersfoort ook al enkele malen. De Koppelpoort is een nog imposante herinnering aan tijden van weleer, hoewel het weinig had gescheeld of er was nu niets meer te zien geweest. In al zijn wijsheid zou de gemeenteraad van Amersfoort namelijk in 1861 bijna hebben besloten de poort te slopen, ondanks een verbod (1844) daartoe van Koning Willem II . De verdedigingsfunctie van dit bouwwerk was in die tijd immers achterhaald -de stadswallen waren ook al roemloos aan hun einde gekomen- en voor de waterbeheersing van de stadsgrachten waren ook wel andere, moderner methoden te bedenken. Zo dacht men. Gelukkig kwam er een breed gedragen verzet tegen deze plannen en nu is het een van de toeristische trekpleisters.
Naast de Koppelpoort staat een klein gebouwtje: de voldersmolen. Voor het vollen (vervilten) van wollen stof -een tussenproduct voor de lakenhandel- was veel water nodig. En waar heb je dat beter voorhanden dan bij zo’n stadspoort over een rivier (de Eem). Voor de bouw van die molen was natuurlijk geld nodig. In 1659 renuntieert (doet afstand van) Cornelis van Zijl van het recht van generaal hypotheek van 1200 gulden op ‘een halve molen, met aankleven vandien, staande op het Spuij aan de Grote Koppelpoort’, zo blijkt uit een akte. Deze Cornelis was een voorzoon van Abraham van Zijll -de secretaris van Asperen en afkomstig uit Oudewater- en Cornelia van Everdingen. Bij nadere beschouwing -met dank aan internet- zou het weleens niet kunnen gaan om het kleine gebouwtje naast de Koppelpoort, maar om de woning die thans bekend is als: Plantsoen Noord 2.
In ieder geval gaat prachtig complex van bouwwerken bij de Koppelooort nu ineens meer leven.
Vorig jaar kwam het verleden nog op een heel andere manier tot leven. Samen met een groep belangstellenden van de Senioren Zomerschool Houten bezochten wij het Oude Mannenhuis in Amersfoort. Vrijwilligers spelen daar de geschiedenis na van het leven in de mannenzaal. Een aanrader!
Een leuk bijkomend detail is dat ook aan dit ‘St. Pieters- en Bloklandsgasthuis’ een Van Zijl verbonden was. Uit een akte van 1557 blijkt dat Cornelis Volckenszn en Steven van Zyll een proces aanspannen, in hun functie als gasthuismeester.
Er valt dus nog heel wat speurwerk te verrichten naar de relaties van Van Zijlen met Amersfoort, maar ook naar: waar komen zij vandaan?
Wat een leuk verhaal Leon. Mijn moeder is een Amersfoortse en ik daarom in grote mate in Amersfoort geinteresseer. Ik hoop daar deze zomer ook weer eens een stadswandeling te maken. Er woont nog steeds familie van mij in Amersfoort, helaas geen Van Zijlen. Wel daar in de omgeving, Ermelo, Nunspeet, Harderwijk enz…..maar dat zijn afstammelingen van een Van Zijl uit Woudrichem. Joannes Van Zijl, geboren in 1808 te Woudrichem vertrekt namelijk vanuit Woudrichem naar Hierden (Harderwijk)en trouwt in 1834 in Amersfoort met Johanna Vetkamp uit Hoogland.
Ook heb ik een Dirk Van Zijl uit IJsselstein die in 1889 met een Mientje Hubert getrouwd is. Mientje is een voorouder van mijn Hubert-familie! Grappig!
Het boeit mij ook steeds meer om te horen dat Van Zijlen ook daar hun stempel gedrukt hebben.
Wat bedoel je met “voorzoon”. Zou het niet mogelijk kunnen zijn dat alle Van Zijlen tenslotte van een en de dezelfde voorouder afstammen?
Nog een fijne zomer, groetjes van Anneke, kleindochter van Hendrika van Zjl uit Harderwijk!
Ik ben benieuwd!
Leuk, Anneke, dat er dan weer een paar stukjes op hun plek vallen in de puzzel. En natuurlijk ook om te horen dat de Van Zijl-en je zo lekker bezighouden ;-))
Een ”voorzoon” is een kind dat voor het huwelijk is geboren. Dat kan: of uit een eerder huwelijk zijn (maar in dit geval is niet bekend met wie dat dan was) of het kan een kind zijn van de man met wie ze later trouwde. In ons geval zal het een kind uit een eerder huwelijk zijn. En ligt er voor mij dus weer de schone taak om dan te achterhalen met wie ze eerder in het huwelijk is getreden.
Groet,
Léon
Amersfoort verwys seker na Amersfoort in Holland. Toevallig is ek op Amersfoort, Suid-Afrika gebore. My oupa-grootjie het op die plaas Bloemendal, Amersfoort gebly. Daar is ook ’n paar familie grafte op Bloemendal maar ek probeer nog fotos van die grafte in die hande kry. As ek reg onthou was my oupa Casper Cornelius van Zyl.
My niggie gaan volgende jaar in Holland au pair. Dalk loop sy nog ’n familielid of twee daar raak!!
Hallo, Francis…
He4ty zou zomaar kunnen dat ze een Van Zijl tegen het lijf loopt: er zitten er hier genoeg ;-)) En ze is natuurlijk altijd van harte welkom in Houten, bij ons thuis.
My niggie is nou alweer terug in Suid-Afrika.
Ek wil kyk of ek dalk kan opspoor waar my oupagrootjie vandaan kom
Nicolaas Cornelius van Zyl – gebore 12 Julie 1867, oorlede 31 Augustus 1950 te Amersfoort, Suid-Afrika.
Getroud met Maria Magrietha Johanne – oorlede 31 Oktober 1951 te Amersfoort, Suid-Afrika